کمتر انسانی پیدا می‌شود که به بنجامین فرانکلین شبیه باشد. بنجامین فرانکلین مردی بود خودساخته، قهرمان، ادیب، کتاب‌خوان، دانشمند، هوشمند، مبتکر، نویسنده، ویراستار و از تمام این‌ها مهم‌تر آنکه او شاید موفق‌ترین سیاستمدار تاریخ آمریکا بود. دیوید هیوم او را نخستین فیلسوف بزرگ و ادیبی متجدد می‌دانست و برایش احترام بسیاری قائل بود.

این کتاب به قلم بنجامین فرانکلین و به این هدف به نگارش درآمده که برای پسرش راهنما و چراغ راهی باشد. شرح‌حال بنجامین فرانکلین سرشار است از زندگی و شرح عمر پرماجرای او است. این کتاب به لحاظ سیاق، در شمار بهترین آثار او قرار می‌گیرد؛ از مهم‌ترین آثار ادبی به‌حساب می‌آید و مطالعه‌اش برای مخاطبان خود در هرکجای دنیا که باشند، لذت به ارمغان می‌آورد.

پیام این کتاب به‌طور خلاصه این است که: خودسازی و عشق به یادگیری راز رسیدن به موفقیت بی‌بدیل است.

بنجامین فرانکلین را به سبب نقش مهمی که در انقلاب آمریکا و تحقیقات درزمینه‌ی الکتریسیته داشت، بیشتر به‌عنوان شخصیتی تاریخی یاد می‌کنند؛ اما همان‌طور که اورموند سیوی، شاگرد ممتاز فرانکلین، در مقدمه‌ی این کتاب می‌گوید، مهارت بی‌نظیر فرانکلین در نویسندگی زمینه را برای او فراهم ساخت تا در سیاست، تجارت و علم، از تأثیرگذارترین مردان قرن هجدهم باشد.

در کتب تاریخی نام او در میان منشیان اعلامیه‌ی استقلال امریکا و قانون اساسی آمریکا می‌درخشد؛ اما کتاب پیش رو، آن‌طور که ریچارد آماچر شرح‌حال‌نگار گفت «نخستین اثر بزرگ ادبیات آمریکا است» که نشان می‌دهد فرانکلین نه‌تنها سیاستمداری بزرگ که نویسنده‌ی قهاری نیز بوده است.

نگارش این اثر در شکل‌گیری گونه‌ی جدید ادبی شرح‌حال بسیار مؤثر بود و به مدت دو قرن جایگاهش را در فهرست پرفروش‌ترین کتاب‌ها حفظ کرد. این حقیقت که نگارش این اثر هرگز کاملاً به اتمام نرسیده و ویرایش نشده ذره‌ای از درخشش کتاب در دنیای ادبیات نکاهیده است. نظر فرانکلین درباره‌ی آثار کتبی دریکی از سخنان خود او مشهود است: «اگر می‌خواهید آن زمان که کالبدتان زیرخاک می‌پوسد، خاطره‌تان در یادها زنده بماند، آثاری خلق کنید که ارزش خواندن داشته باشند و یا دست‌به‌کارهایی بزنید که ارزش نوشته شدن داشته باشند».

مطالعات فرانکلین

کتاب بنجامین فرانکلین، زندگی من، در سال ???? به چاپ رسید و هدف از انتشارش نمایاندن ذکاوت و فرزانگی فرانکلین نبود. هدف از انتشار این کتاب آن بود که مردم بدانند نظارت دائم بر پیشرفت فردی در درازمدت چه تأثیر شگرفی بر زندگی و شکل‌گیری شخصیت فرد می‌گذارد. فرانکلین دانشمند بود و این اثر را به نحوی تألیف کرد که گویی گزارشی است از تجربیات، موفقیت‌ها و شکست‌هایش در زندگی.

او به‌هیچ‌وجه خود را استاد نمی‌دانست و قصد نداشت به کسی چگونه زیستن را بیاموزد؛ اما موفق شد فرمولی بیابد که موفقیت هرکسی را تضمین کند. این ویژگی شرح‌حال بنجامین فرانکلین را یکی از نخستین آثار کلاسیک خودیاری قرار می‌دهد.

فرانکلین هرگز به دنبال اثبات برتری‌اش نبود؛ مستقیماً با خواننده صحبت می‌کرد و اندک طنزی هم چاشنی سخنانش می‌کرد که سبب می‌شد سخنان او چون گپی دوستانه به نظر بیایند. در بخش نخست کتاب، جزییات زندگی‌اش با خانواده، دوستان، کارفرمایان گوناگون و همکارانش در کنار شرح سفرها و تلاش‌های او برای به راه انداختن کاری جدید، به‌طور دقیق آورده شده و همگی به‌خوبی در زندگی یک مخاطب امروزی کاربرد دارند.

فرانکلین باور داشت که فضل، چه هدیه‌ی خداوند باشد و چه نه به‌خودی‌خود ارزشمند است. او درگذشته فردی پاک‌دین بود و در ادامه‌ی زندگی‌اش به لحاظ فرهنگی پاک‌دین باقی ماند و خود را طرفدار سادگی در نیایش می‌دانست و همواره خود را می‌سنجید و بر پیشرفت خود نظارت داشت. ماکس وبر در کتاب «اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری» فرانکلین را از معرفان این اخلاق یادکرده است. فرانکلین در صنعت چاپ نیز فعال بود و باور داشت شخصیت، نتیجه‌ی تصحیح اشتباهاتی است که انسان را از دستیابی به کمال بازمی‌دارند. زندگی آن نیست که انسان جز رنج و سختی چیزی از آن نبیند؛ زندگی بی‌نهایت فرصت در اختیار انسان قرار می‌دهد تا اشتباهاتش را جبران کند.

خودسازی فردی

همین موضوع سبب می‌شود این اثر فرانکلین یکی از اصلی‌ترین و نخستین گام‌ها در حوزه ادبیات و کتب خودیاری بود. از دید فرانکلین هر نظریه مذهبی که بر اساس آن انسان‌ها به دودسته‌ی خوب و بد تقسیم می‌شوند از ریشه غلط بود. فرانکلین انسان‌ها را لوحی سفید و خالی می‌دانست که منتظرند کلام موفقیت بر آن‌ها نوشته شود. سیوی دراین‌باره می‌گوید: «برای فرانکلین کار راحتی بود که هرازگاهی هویتی جدید به خود ببخشد، گویی که لباس کهنه را از تن درآورد و لباس نو به تن کند». دیدگاه او در دوران خودش بسیار متجددانه بود؛ از دید او سرشت افراد ثابت و غیرقابل تغییر نیست بلکه کاملاً آماده‌ی تغییر است و فرد باید گل وجودش را ورز دهد و به کمال برساند.

شرح‌حال او در پا به عرصه گذاشتن آثار خودیاری بسیار مؤثر بود و آن را می‌توان به‌اندازه‌ی آثار آنتونی رابینز مفید دانست. ایده‌ی نسبتاً نامأنوسی که در سر فرانکلین بود این بود که او خودش یادنامه را تنظیم کند تا بهتر افسار زندگی را به دست بگیرد. این اقدام امروزه یکی از فن‌های مهم پیشرفت فردی است. استفان کووی در کتاب «هفت عادت مردمان مؤثر»، خود را وامدار فرانکلین می‌داند؛ مردی که زندگی‌اش «داستان تلاش‌های قهرمانانه‌ی مردی است که قصد داشت اخلاق را پایه‌ی وجود افراد قرار دهد».

راز تأثیر نهادن بر دیگران

فرانکلین در جوانی خود را در بحث بسیار مستعد می‌دانست اما بعدها به این نتیجه رسید که همین «استعداد» او مانع انجام بسیاری کارها است. او تصمیم گرفت خود را به «کم‌رویی و تواضع» عادت دهد، هرگز نسبت به چیزی کاملاً مطمئن نباشد، از عباراتی مانند «بدون شک» استفاده نکند و رفتار و گفتار دیگران را تصحیح نکند. در عوض بیشتر از عباراتی چون «به نظر من…» و «اگر اشتباه نکنم…» استفاده می‌کرد. نتیجه آن بود که گرچه فرانکلین سخنران چندان بزرگی نبود اما مردم به نظراتش توجه می‌کردند و دیری نگذشت تا میان مردم اعتبار پیدا کرد.

شرح‌حال بنجامین فرانکلین این نکته را بیان می‌کند که موفقیت او تنها و تنها از درون خود او نشئت می‌گرفت و محرکی بیرونی نداشت. داستان این کتاب بیانگر این موضوع است که آزادی خلق و رستگاری جوهره‌ی اخلاق آمریکاست. با تمام این‌ها، حس طنز نویسنده و مزاج متلون او و استعدادش در به کرسی نشاندن حرف‌هایش همگی در این اثر مشهودند و درنتیجه ساده‌لوحانه خواهد بود که هنر فضل و شرح‌حال را هم‌تراز آیات الهی تصور کرد و بی‌چون‌وچرا پیروش بود. احترام چندان جزو اخلاقیات فرانکلین نبود.

نظریات و توصیه‌های او با انتقادات بسیاری همراه بودند. فیلسوف و نویسنده‌ی آمریکایی، هنری فرو، باور داشت که توصیه‌های فرانکلین مشوق افراد افسرده‌ای است که سعی در توقف زمان دارند و بی‌وقفه به دنبال مادیات‌اند و هرگز از طبیعت و لحظه لذت نمی‌برند. راسل بی. نای به او لقب «نخستین پیامبر صرفه‌جویی و فرشته نگهبان حساب‌های پس‌انداز» داد. این انتقادات احتمالاً بیشتر متوجه مجموعه سخنان فرانکلین در باب صرفه‌جویی و رسیدن به ثروت بود که با عنوان «جاده‌ی ثروت» (the way to wealth) منتشرشده بود. فرانکلین اخلاق خودیاری را تحسین می‌کرد و اعتقاد داشت هدف این اخلاق تنها دستیابی به موفقیت مادی نیست؛ بلکه دستیابی به رستگاری است و زندگی غنی‌تر.

می‌توانید به‌راحتی این کتاب را از سایت کاواک بصورت آنلاین خریداری نمایید. مشاهده کتاب در لینک زیر :

https://www.cavack.com/Item/19241